ملازمه زکات و نماز در قرآن کریم

ملازمه زکات و نماز در قرآن کریم

در احادیث اسلامى مسئله زکات در کنار نماز بیان شده و آنقدر این دو عبادت به یکدیگر نزدیک هستند که برخى از روایات شرط قبولى نماز را پرداخت زکات دانسته‏اند و اگر کسى نماز بخواند ولی زکات نپردازد، گویا اصلا نماز را بجا نیاورده است.

«زکات» یکى از احکام الهى و از ضروریات دین مقدس اسلام است که صدها آیه و حدیث، در مورد آن وارد شده است.

زکات، همسنگ نماز و در 26 مورد در کنار نماز در قرآن کریم مطرح گشته، و نیز در بخشی از احادیث وارد شده است که نماز، بدون زکات، پذیرفته نخواهد شد.

مسأله زکات، از جایگاه و اهمیت ویژه‏اى برخوردار است تا جایى که در برخى از روایات، یکى از ارکان پنجگانه اسلام معرفى شده است. مرحوم شیخ حرّ عاملى، در کتاب ارزشمند «وسایل الشیعه» «39» حدیث در این جهت ذکر نموده است.

«زکات»، از دیدگاه قرآنى، ملازم و همراه با خیر و برکت در زندگى انسان است و همانطور که واژه «زکات»، 32 بار در قرآن کریم آمده، واژه «برکت» نیز 32 بار تکرار شده است.

جاى بسى تأسف است که مسأله زکات با این اهمیتى که در اسلام دارد، مورد غفلت و فراموشى واقع گشته و مردم به این حکم الهى توجه لازم را ننموده‏اند، گرچه برخى از مردم مبالغ هنگفتى را صرف انفاق و اطعام هاى مستحب مى‏کنند، اما این فریضه الهى را به آسانى ترک مى‏نمایند.

همراهی زکات و نماز در 26 آیه از قرآن کریم

در 26 مورد از آیات کریمه قرآن، مسئله زکات همراه نماز ذکر شده که در نظر ابتدایى ممکن است این سۆال را ایجاد کند که چگونه از میان آن همه برنامه‏هاى عملى اسلام، تنها روى این دو نقطه انگشت گذارده شده است.

حضرت موسى علیه السّلام به جوانى برخورد کرد که نمازش را به طرز نیکویى مى‏خواند، فرمود چه نیکو نماز مى‏خواند، پس خداوند وحى نمود آن نماز، نیکو نمى‏باشد و حال اینکه نسبت به پرداخت زکات بخل ورزیده، آن نماز پذیرفته نمى‏شود و من آن را قبول نمى‏کنم تا اینکه زکات خود را بپردازد؛ چون نماز با زکات مقرون مى‏باشد

علتش این است که اسلام ابعاد مختلفى دارد که مى‏توان آنها را در سه قسمت خلاصه کرد:

1- رابطه انسان با خدا

2- رابطه انسان با خلق خدا

3- رابطه انسان با خودش

که قسمت سوم در حقیقت نتیجه‏اى است براى قسمت اول و دوم و دو برنامه نماز و زکات هرکدام رمزى است به یکى از دو بعد اول و دوم؛ «نماز» مظهرى است براى هرگونه رابطه با خدا، چراکه این رابطه در نماز از هرعمل دیگرى بهتر مشخص مى‏شود و انفاق و زکات از آنچه خدا روزى دارده با توجه به مفهوم وسیعش که هرگونه نعمت مادى و معنوى را شامل مى‏شود رمزى است براى پیوند با خلق. به هرحال ایمان در صورتى ریشه‏دار است که در عمل متجلّى شود و انسان را از یک سو به خدا نزدیک کند و از سوى دیگر به بندگانش.

و در احادیث اسلامى هم مسئله زکات در کنار نماز بیان شده و جالب اینکه آنقدر این دو عبادت به یکدیگر نزدیک هستند که برخى از روایات شرط قبولى نماز را پرداخت زکات دانسته‏اند و اگر کسى نماز بخواند ولی زکات نپردازد، گویا اصلا نماز را بجا نیاورده است:

1ـ «امام صادق علیه السّلام فرمودند: «راستى خداوند عزّ و جلّ زکات را همانند نماز واجب فرمود، هرکس زکات را به دوش کشد و آن را آشکارا به مستحق برساند در این کار بر او عیبى نیست». (فروع کافى، ج 3، ص 498)

2ـ «حضرت على علیه السّلام به هنگام شهادت فرمودند: پسرم! به تو وصیت مى‏کنم که نماز را در وقتش بر پاى‏دارى و زکات را در محلش به اهل‏ آن برسانى» (بحار الانوار، ج 96، ص 14)

3ـ «امام رضا علیه السّلام فرمودند: راستى خداى عز و جل فرمود که سه چیز به سه چیز مقرون و نزدیک مى‏باشد: فرمان به نماز و زکات داد پس آنکه نماز بخواند و زکات ندهد نمازش پذیرفته نیست. امر به شکر خود و پدر و مادر فرمود، پس کسى که شکر پدر و مادر نگوید، سپاس خدا نکرده است. و دستور به پرهیز و تقوا از خدا و صله رحم داد، پس هرکس صله رحم نکند از خداى عزّ و جل نترسیده و پرهیز نکرده است». (عیون اخبار الرضا، ص 258)

در احادیث اسلامى هم مسئله زکات در کنار نماز بیان شده و جالب اینکه آنقدر این دو عبادت به یکدیگر نزدیک هستند که برخى از روایات شرط قبولى نماز را پرداخت زکات دانسته‏اند و اگر کسى نماز بخواند ولی زکات نپردازد، گویا اصلا نماز را بجا نیاورده است

4ـ «امام على علیه السّلام فرمودند: ... زکات با نماز، هر دو وسیله تقرب (به سوى خدا) براى اهل اسلام قرار داده شده است».( وسائل الشیعه، ج 6، ص 7)

5ـ ابى جعفر علیه السّلام فرمود: خداوند متعال زکات را مقرون به نماز قرار داده لذا در قرآن فرموده: اقیموا الصلوة و اتوا الزکاة ...؛ «پس کسى که نماز را بر پاى دارد و زکات ندهد گویا نماز را اقامه نکرده است».( وسائل الشیعه ، ج 6، ص 11)

6ـ ابا عبد الله علیه السّلام فرمودند: «چون آیه زکات نازل شد، ... پیامبر منادى را امر کرد که به مردم بگوید خداوند زکات را بر شما واجب نموده همانطورى که صلات را بر شما واجب نموده، ... اى مسلمانها زکات اموال خود را بدهید تا نماز شما پذیرفته شود».( وسائل الشیعه ، ج 6، ص 3)

7ـ امام باقر علیه السّلام مى‏فرمایند: «پیامبر صلّى اللّه علیه و اله در مسجد به شخصى فرمود بلند شو، به دیگرى فرمود بلند شو اى فلان! تا اینکه پنج نفر را از مسجد بیرون نمود، فرمود از مسجد خارج شوید، در مسجد ما دیگر نماز نخوانید چون زکات نمى‏دهید». (وسائل، ج 6، ص 12)

8ـ حضرت موسى علیه السّلام به جوانى برخورد کرد که نمازش را به طرز نیکویى مى‏خواند، فرمود چه نیکو نماز مى‏خواند، پس خداوند وحى نمود آن نماز، نیکو نمى‏باشد و حال اینکه نسبت به پرداخت زکات بخل ورزیده، آن نماز پذیرفته نمى‏شود و من آن را قبول نمى‏کنم تا اینکه زکات خود را بپردازد؛ چون نماز با زکات مقرون مى‏باشد». (جامع احادیث الشیعه، ج 8، ص 6)

---