تک فرزندی خوب است یا بد؟

تک فرزندی خوب است یا بد؟

امروزه سن ازدواج جوانان رو به افزایش گذاشته است و طبعا در چنین وضعیتی فاصله سنی بین والدین و فرزندان هم زیاد می شود؛ نکته دیگری که در این میان مطرح می شود این است که با توجه به شرایط زندگی امروز خیلی از پدر و مادر ها ترجیح می دهند تنها یک فرزند داشته باشند، در اینجا جوانب دیگری هم مطرح می شود که والدین باید قبل از تصمیم شان به آن توجه کنند چرا که این مسایل به ظاهر ساده زندگی آنها و فرزندان شان را تحت تاثیر قرار می دهد. نسیم رضوی کارشناس ارشد روان شناسی با ارایه اطلاعات مفید دراین باره شما را راهنمایی می کنند.

● فاصله سنی مناسب بین والدین و فرزندان

بهترین تفاوت سنی بین والدین و فرزندان به بهترین سن برای بچه دار شدن از لحاظ بیولوژیکی برمی گردد. سن مناسب بچه دار شدن برای خانم ها حدود ۲۳ تا ۲۸ سالگی است و این محدوده زمانی می تواند تا ۳۵ سال هم ادامه داشته باشد، این محدودیت بیولوژیکی برای زنان تعیین کننده بهترین اختلاف سنی بین والدین و فرزندان است. از لحاظ زیستی و اجتماعی خارج از این محدوده فرزندپروری ایده آ ل به نظر نمی رسد. امروزه خانم ها معمولا بعد از تکمیل تحصیلات دانشگاهی ازدواج می کنند و بچه دار می شوند که درست به نظر می رسد، چراکه آنها با آگاهی و بلوغ فکری خود به فرزندان شان کمک بیشتری می کنند و در تربیت آنها موفق تر هستند.

● خطرات بارداری در سنین بالا

همانطور که می دانید بارداری در سنین بالا، سلامت مادر و جنین را در خطر می اندازد و این مساله با تغییراتی در زندگی روانی مادر همراه است چون وی در دوره ۳۰ تا ۴۰سال نیاز به این دارد که از لحاظ شغلی، مالی و زندگی شخصی به ثبات رسیده باشد؛ بنابراین بچه دارشدن در این شرایط شاید با بی حوصلگی، انرژی ناکافی و دیگر عواقب بارداری در سن بالا همراه شود. از آنجایی که بچه دار شدن خود حاوی استرس است و نیاز زیاد به تلاش زیاد و سازگاری با شرایط جدید دارد، بهتر است تا در سنین پایین تر از ۳۵سال انجام شود، اما اگر به دلایلی این کار به تاخیر افتد، زن و مرد باید مطمئن شوند که از تمامی عواقب و مشکلات احتمالی آگاه هستند به علاوه والدین باید با عشق و انرژی مثبت و انجام تمامی کارهای لازم جهت جلوگیری از مشکلات بارداری در سنین بالا دست به این کار بزنند و تمام جنبه ها را در نظر بگیرند تا آمادگی کامل برای پرورش یک فرزند را داشته باشند. به طور کلی فاصله سنی زیاد از لحاظ فکری هم بین والدین و فرزندان فاصله زیادی ایجاد می کند و مشکلات موجود در مورد فاصله سنی و تفکرات بین دو نسل شدیدتر می شود.

● فواید تک فرزندی
بسیاری فکر می کنند که تک فرزند بودن اثرات مخربی برای کودک دارد، ولی کودکان با هم تفاوت های زیادی دارند و چیزی که برای یک کودک مشکل محسوب می شود ممکن است برای کودک دیگر چنین نباشد. چندی پیش داشتن خانواده پرجمعیت و بزرگ مزیت شمرده می شد و خانواده ها شدیدا با تک فرزندی مخالف بودند ولی امروزه با وجود مشکلات محیطی، داشتن خانواده کوچک به عنوان مسوولیتی که بر عهده ماست، تلقی می شود. تحقیقات اخیر نشان می دهد که تک فرزندان با دیگر کودکان در خانواده های بزرگ تر از لحاظ بخشندگی، رهبری، استقلال یا میزان اضطراب شبیه یکدیگر هستند. کودک تک فرزند ممکن است رابطه با دیگر کودکان و کنترل عصبانیت را سخت بیابد ولی از تنهایی و سکوت لذت می برد، در خانه آرام تر زندگی می کند، راه های فرار از تنهایی مثل خواندن و بازی های مختلف را یاد می گیرد.

● کودکان متفاوت هستند

یکی از مواردی که در مورد تک فرزندان گفته می شود این است که با بقیه کودکان به خوبی کنار نمی آیند، لوس و خودخواه می شوند، یا به خوبی از خود دفاع نمی کنند. ولی باید بدانید که کودکان به حدی متفاوت هستند که نمی توان علت رفتاری شان را به تک فرزند بودن آنها نسبت داد. تحقیقات نشان می دهد که تک فرزندان برای خوب مطالعه کردن انگیزه بیشتر و مهارت های زبانی خوب و عزت نفس بالاتری دارند. این کودکان با والدین شان رابطه بهتری دارند و با اعتماد بیشتری یاد می گیرند که خودشان کارهایشان را انجام دهند، بنابراین از این طریق می آموزند که کارهایی را که به تنهایی انجام می دهند دوست داشته باشند.

● الگوی رفتاری والدین برای تک فرزندها

والدین باید برای اجتماعی بار آوردن تک فرزندشان کارهایی انجام دهند:

۱ به کودکان خود برای شرکت و تعامل با کودکان دیگر آموزش دهید و به او قبل از شروع مدرسه اش بفهمانید که چگونه می تواند با کودکان دیگر به راحتی ارتباط برقرار کند.

۲ فرزندتان را به مهد کودک بفرستید.

۳ شما می توانید کودکان دیگر را به منزل تان دعوت کنید تا فرزندتان با آنها تعامل داشته باشد.

۴ سعی کنید تا به تک فرزند خود یاد دهید که چطور با دوست خود و در مرحله بعدی با کودکان دیگر کنار بیاید.

۵ یکی دیگر از کارهای مفیدی که والدین می توانند در مورد تک فرزندشان انجام دهند، شرکت دادن کودک در گروه های ورزشی و فعالیت در کارهای دسته جمعی مانند نواختن در گروه موسیقی است؛ این کار روش مناسبی برای یادگیری کودک در مورد کنار آمدن با دیگران و ارتباط برقرارکردن با گروه است.

۶ همیشه زمان مناسبی را برای تعامل با کودک تان اختصاص دهید و دقت کنید که مقدار زمان نه خیلی زیاد و نه کوتاه باشد.

۷ به فرزندتان استقلال بیشتری دهید.

۸ به این مساله توجه کنید که برای دادن امکانات بیشتر نسبت به تک فرزندتان او را متحمل بار اضافی و انتظارات بالا نکنید.

کودکان تک فرزند مستقل تر هستند

به یاد داشته باشید که کودکان با یکدیگر متفاوت هستند و مشکلات آنها به خانواده بزرگ یا کوچک ارتباطی ندارد، بنابراین به خاطر حرف های دیگران نسبت به داشتن تک فرزند احساس عذاب وجدان نکنید و از زندگی با تک فرزندتان لذت ببرید. یکی از مشکلات تک فرزندی این است که چون کودک مدت زیادی را با بزرگسالان می گذراند از لحاظ فکری زودتر رشد می کند که البته با مداخله والدین این زمان باید به تعادل برسد. وابستگی احساسی در این فرزندان از دیگر مشکلات تک فرزندی است که باعث می شود آنها خجالتی و ترسو بار آیند. کودکی که اجازه ندارد اشتباه کند یا بر ترس هایش بدون کمک بزرگسالان غلبه کند و در مقابل هر مساله نامطلوبی محافظت شود و به علاوه نظم و ترتیب را نپذیرد، قطعا دچار مشکل خواهد شد.

در کنار بعضی معایب تک فرزندی مزایایی هم در این کودکان وجود دارد که می توان به راحتی و امکانات بیشتر اشاره کرد. نتیجه تحقیقات به ما می گوید که تک فرزندان در مشاغل خود در آینده بسیار توانا هستند. آنها در گفت وگو و انجام کارهای مدرسه قوی و در ورزش در حد متوسط هستند.

● برای فرزند دوم برنامه ریزی کنید

بسیاری از پدر و مادرها در مورد اختلاف سنی فرزندان شان نگران هستند ولی واقعیت این است که هیچ زمان ایده آلی برای فاصله سنی فرزندان وجود ندارد. زمانی که یک کودک پا به دنیا می گذارد، یک دوره زمان برای سازگاری فرزند دیگر در هر سنی که باشد نسبت به کودک جدید وجود دارد. رابطه دوستانه بین فرزندان بسته به جنسیت، شخصیت و علاقه مندی های فردی آنها تشکیل می شود. مزایایی که برای فرزندان در فاصله سنی کم وجود دارد، شامل موارد زیر می شود:

۱ والدین به دلیل سروکار داشتن با فرزند اول از نظر ذهنی آمادگی کافی دارند.

۲ فرزند شما می تواند با کودک دیگری نزدیک به سنش همبازی شود.

در کنار این مزایا اختلاف سنی کم مشکلاتی را هم به همراه دارد؛ برای مثال کودکان زیر سه سال به رسیدگی زیادی نیاز دارند که داشتن دو فرزند در این سن مراقبت را بسیار دشوار می کند. بهترین زمان برای آوردن فرزند دیگر به خانواده زمانی است که والدین آمادگی کافی پروراندن فرزند دیگر را داشته باشند و از عهده اداره خانواده بزرگتر از لحاظ زمان و مسایل اقتصادی برآیند. مساله تشکیل خانواده بزرگتر به زمان، انرژی و عواطف کافی برای همه اعضا بستگی دارد و اختلاف سنی کودکان موضوع اصلی نیست.

● عدالت را رعایت کنید

همانطور که ما با هیچ دو نفری شبیه هم رفتار نمی کنیم، این مساله در مورد فرزندان مان نیز صادق است. برای اینکه با فرزندتان با احترام و منصفانه رفتار کنید باید از نیازهای متفاوت شان آگاه شوید و با توجه به آن با آنها عادلانه رفتار کنید اما این معنی تساوی در مورد فرزندان مان را نمی دهد.

تفاوت های شخصیتی و خلق و خوی فرزندان نقش بزرگی در مورد تعامل با آنها دارد البته برداشت والدین از شخصیت فرزند هم نکته بااهمیتی است.

● بدانید که دختر و پسر هیچ فرقی ندارند

از دیگر مسایلی که در تفاوت نوع نگاه والدین به فرزندان شان تاثیر دارد جنسیت آنهاست، امروزه همه می دانند که دختران و پسران با تفاوت های ذاتی به دنیا می آیند و این موضوع روی چگونگی ارتباط والدین با فرزندشان اثر می گذارد. اما نکته مهم در مورد فرزندان دختر و پسر این است که نباید توسط پدر و مارشان تقسیم شوند، مثلا اینکه پدر تنها با پسر و مادر با دخترش رابطه برقرار کند یا برعکس.

اگر والدین زمان بیشتری را به یکی از کودکان اختصاص دهند، حس حسادت در فرزند دیگر ایجاد می شود، بنابراین رفتار والدین برای همه فرزندان باید شبیه یکدیگر باشد. قوانین و مقررات، انتظار از فرزندان، نحوه برخورد با دیگران و در مدرسه نباید با هم فرقی داشته باشد.

ادتان باشد که مقایسه رفتار و کارهای فرزندان با یکدیگر در آنها تنفر ایجاد می کند و اگر والدین می خواهند مقایسه ای انجام دهند، باید در میان همه فرزندان به یک میزان باشد و در نهایت پدر و مادر می توانند علت رفتار متفاوت را برای فرزندان شان توضیح دهند تا به درک و احساسات آنها کمک کنند و با این موضوع بهتر کنار آیند.