معنی نام ماههای مختلف سال در ایران باستان

معنی نام ماههای مختلف سال در ایران باستان را در ادامه بخوانید

معنی نام ماههای مختلف سال در ایران باستان

خرداد نماینده کمال و رسایی اهورامزدا است و در گیتی به نگهبانی از آب گماشته شده است.

بهمن :در اوستا " وهومنه " ، در پهلوی " وهومن " و در فارسی " وهمن یا بهمن " گفته شده است .به معنی خوب و نیک و معنی منش ، نیک اندیش و نیک نهاد است و نخستین آفریده اهورامزدا است و یکی از بزرگترین ایزدان است و در عالم روحانی مظهر اندیشه نیک و خرد و توانایی خداوند است. یکی از وظایف بهمن این است که گفتار نیک را تعلیم دهد و از هرزه گویی باز دارد.خروس که از پرندگان مقدس به شمار میرود و در سپیده دم با بانگ خویش دیو ظلمت را رانده و مردم را به برخاستن و عبادت و کشت و کار میخواند ویژه بهمن است.لباس سفید هم از آن بهمن است و همه جانوران سودمند به حمایت بهمن سپرده شده اند و کشتار در ماه بهمن منع شده است .بهمن اسم گیاهی است که به ویژه در جشن بهمنجه خورده میشود و در طب نیز این گیاه معروف است.
 اسفند :دراوستا " اسپنتا آرمیتی " در پهلوی " اسپندر " و در فارسی " سپندار مذ ، سفندارمذ ، اسفندارمذ و گاه به تخفیف سپندار و اسفند" گفته شده است .به معنی پاک ، مقدس ، درست ، بجا و اندیشیدن ، فروتنی ، بردباری و سازگاری است .سپندارمذ یکی از امشاسپندان است که مونث و دختر اهورامزدا خوانده شده است و موظف است که همواره زمین را خرم ، آباد ، پاک و بارور نگهدارد .هر که به کشت و کار بپردازد و خاکی را آباد کند خشنودی اسپندارمذ را فراهم کرده است و آسایش در روی زمین سپرده به دست اوست . خود زمین نیز نماینده این ایزد بردبار و شکیباست و مخصوصا مظهر وفا و اطاعت و صلح و سازش است .بیدمشک گل مخصوص سپندارمذ میباشد.آذر :در اوستا " آتر - آثر " در پارسی باستان " آتر " در پهلوی " آتر " و در فارسی " آذر
" میگویند. آذر فرشته نگهبان آتش و یکی از بزرگترین ایزدان است.آریائیان بیش از دیگر اقوام به عنصر آتش اهمیت میدادند و ایزد آذر نزد هندوان " آگنی " خوانده شده و در " ودا  " کتاب کهن و مقدس هندوان از خدایان بزرگ به شمار رفته است. آفت اب در این ماه در برج قوس یا کماندار قرار میگیرد.
  دی :در اوستا " داثوش یا دادها " به معنی آفریننده ، دادار و آفریدگار است و غالبا صفت اهورامزدا است و آن از مصدر " دا " به معنی دادن و افریدن است.در خود اوستا صفت دی برای تعیین دهمین ماه استعمال شده است .آبان :در اوستا " آپ " در پارسی باستان " آپی" و در فارسی " آب " گفته میشود.در اوستا بارها " آپ "به معنی فرشته نگهبان آب استعمال شده و همه جا به صیغه جمع آمده است و نام ماه هشتم از سال خورشیدی و نام روز دهم از هر ماه را آبان میدانند.ایزد آبان موکل بر آهن است و تدبیر امور و مصالح ماه به او تعلق دارد.به سبب آنکه " زو " که یکی از پادشاهان ایران بود در این روز با افراسیاب جنگ کرده و او را شکست داده و از ملک خویش بیرون کرده ، ایرانیان این روز را جشن میگیرند .دیگر آنکه چون بعد از مدت هشت سال در ایران عاقبت در همین روز باران شروع به باریدن کرد و بنابراین ایرانیان این روز را جشن گرفتند و آفتاب در این ماه در برج عقرب یا کژدم قرار میگیرد.مهر :در سانسکریت " میترا " ، در اوستا و پارسی " میثر " و در پهلوی " میتر " و در فارسی
" مهر " گفته میشود و به معنی پیوستن است.
 اغلب خاورشناسان معنی اصلی مهر را واسطه و میانجی ذکر کرده اند.مهر واسطه است میان آفریدگار و آفریدگان و در سانسکریت به معنی دوستی پروردگار و روشنایی و فروغ استو در اوستا فرشته روشنایی و پاسبان راستی و پیمان است.مهر ، ایزد همواره بیدار و نیرومند است و برای یاری کردن راستگویان و بر انداختن دروغگویان و پیمان شکنان در تکاپوست.مهر از برای محافظت عهد وپیمان و میثاق مردم گماشته شده است از این رو فرشته فروغ و روشنایی نیز هست که هیچ چیز ار او پوشیده نمیماند.برای انکه از عهده نگهبانی بر آید اهورامزدا به او هزار گوش و ده هزار چشم داده است و مقام مهر در بالای کوه  " حرا " است ، انجایی که نه روز است و نه شب ، نه گرم است و نه سرد ، نه ناخوشی و نه بیماری .مهر از آنجا بر ممالک آریایی نگران است و مهر در همه جا حاضر است و با شنیدن آوای ستمدیدگان آگاه گشته به یاری آنان میشتابد.شهریور :شهریور نام ششمین ماه سال و روز چهارم هر ماه در گاه شماری اعتدالی خورشیدی است. در اوستا " خشتروئیریه " ، در پهلوی " شتریور " و در فارسی " شهریور " میدانند که در اوستا و پارسی باستان و سانسکریت به معنی کشور و پادشاهی منتخب و برگزیده است.این ترکیب بارها در اوستا به معنی بهشت یا کشور آسمانی اهورامزدا آمده است و شهریور در جهان روحانی نماینده پادشاهی ایزدی و فر و اقتدار خداوندی است و در جهان مادی پاسبان فلزات .چون نگهبانی فلزات با اوست او را دستگیر فقرا و ایزد رحم و مروت خوانده اند و روایت شده است شهریور آزرده و دلتنگ میشود از کسی که سیم و زر را بد به کار اندازد یا بگذارد که زنگ بزند.مرداد :مرداد نام پنجمین ماه سال و روز هفتم هر ماه در گاه شماری اعتدالی خورشیدی است. در اوستا "امرتات " ، در پهلوی " امرداد " و در فارسی " مرداد " گفته شده است و مرداد یعنی بی مرگی و آسیب ندیدنی یا جاودانی ، پس واژه " مرداد " به غلط استعمال میشود و باید " امرداد " گفته شود .در ادبیات مزدیسنا امرداد یکی از امشاسپندان است که نگهبانی نباتات با اوست. در مزدیسنا خصایص امرداد عبارتند از :نیک اندیشی ، صلح و سازش ، راستی و درستی ، فروتنی و محبت به همنوع ، تامین اسایش و امنیت بشر که او را دارای کمال مطلوب کرده است .تیر :تیر نام چهارمین ماه سال و روز سیزدهم هر ماه گاه شماری اعتدالی خورشیدی است. در اوستا " تیشریه " ، در پهلوی " تیشتر " و در فارسی صورت تغییر یافته آن یعنی " تیر" گفته شده که یکی از ایزدان است و به ستاره شعرای یمانی اطلاق میشود.فرشته مزبور نگهبان باران است و به کوشش او زمین پاک ، از باران بهره مند میشود و کشتزارها سیراب میگردد. تیشتر رادر زبانهای اروپایی سیریوس خوانده اند و هر گاه تیشتر از اسمان سر بزند و بدرخشد مژده ریزش باران میدهد.خرداد :خرداد نام سومین ماه سال و روز ششم در گاه شمار اعتدالی خورشیدی است. در اوستا و پارسی باستان " هئوروتات " ، در پهلوی " خردات " و در فارسی " خورداد یا خرداد " گفته شده است .به معنای کمال و رسایی است و ایزدان تیر و باد و فروردین از همکاران خرداد میباشند.اردیبهشت :اردیبهشت نام دومین ماه سال و روز دوم هر ماه در گاه شماری اعتدالی خورشیدی است. در اوستا " اشاوهیشتا " و در پهلوی " اشاوهیشت " و در فارسی " اردیبهشت " گفته شده است .به معنی راستی و درستی ، تقدس ، قانون و آئین ایزدی ، پاکی و ... که بسیار هم در اوستا به کار برده شده است.همچنین دارای صفت عالی است به معنای بهترین و بهشت فارسی به معنی فردوس از همین کلمه است.در مجموع این کلمه به بهترین راستی و درستی است و در عالم روحانی نماینده صفت راستی و پاکی و تقدس اهورامزداست و در عالم مادی نگهبانی کلیه آتش های روی زمین به او سپرده شده است. در معنی ترکیب لغت اردیبهشت " مانند بهشت " هم آمده است.فروردین :فروردین نام نخستین ماه و فصل بهار و روز نوزدهم هر ماه در گاه شماری اعتدالی خورشیدی است.در اوستا و پارسی باستان " فرورتینام " ، در پهلوی " فرورتین " و در فارسی " فروردین " گفته شده که به معنای فروردهای پاکان و فروهرهای ایرانیان است.بنا به عقیده پیشینیان ، ده روز پیش از اغاز هر سال فروهر در گذشتگان که با روان و وجدان از تن جدا گشته ، برای سرکشی خان و مان دیرین خود فرود می آیند و ده شبانه روز روی زمین به سر میبرند. به مناسبت فرود آمدن فروهرهای نیکان هنگام نوروز را جشن فروردین خوانده اند. فروهران در ده روز آخر سال بر زمین هستند و بامداد نوروز پیش از بر آمدن آفتاب به دنیای دیگر میروند.